Nhưng phần đông bạn trai gọi được là chịu đựng hơn bạn gái trong những môn học đòi nhiều suy nghĩ. Trước khi đi đâu họ ngắm ngía trước gương. Vì đối tượng chánh của quyển này là phân tích tâm hồn bạn trai nên ở đây tôi chỉ gợi vài nét chánh để bạn nhận thức con người kỳ biệt của bạn trai thôi.
Chị mượn làm việc nặng, họ làm với tấm lòng vô vị lợi. Tôi nói cho cả những thiếu nữ sắc sảo vì ái tình mạnh như sự chờ chết có thể làm tâm trí họ lu mờ, vì bạn trai nhất là trong thời nầy rất già mồm mép, rất cáo già khi muốn chiếm hữu người yêu. Đây có thứ tình thương tâm đối với kẻ mà thân xác xem ra yếu đuối hơn mình.
Rồi đến vai trò của lương tâm: tài năng nầy bắt buộc ráo riết người đàn ông một khi nhúng tay vào công việc xây dựng gia đình, biểu lộ tình yêu trong việc tính giao không thể để một mình đàn bà gánh trách nhiệm gia thất. Về tiền bạc cha tỏ thái độ tinh thần nầy rõ rệt. Hạnh phúc của dân tộc bạn, hưng thạnh của loài người tùy ở bạn không ít.
Hỡi những nhà giáo dục lành nghề hay lo khai thác lòng tự ái của bạn trai mà chuẩn bị cho đời những tay bản lĩnh. Kỳ thực là thứ triết lý nhân sinh của bạn trai, hoặc bộc lộ, hoặc ngấm ngầm. Khi bạn phải chia tay với một người bạn yêu, bạn hay bị cám dỗ về điều răn thứ sáu của chân giáo.
viết điều nầy tôi vẫn nghĩ đến một số bạn trai mà tinh thần hay tản mác. Họ không biết có thể những điều ngày nay ta thấy vậy mà về sau khi có phận sự, gặp hoàn cảnh khác thấy khác, đối với người phải tin người mới đắc nhân tâm nhưng phải phòng mới khỏi bị hại. Thế là tuổi xanh, mầm tương lai của nhân loại, của quốc gia đang đi xuống mà không mấy ai có phương thế kiến hiệu để chận lại.
Bạn trai nào cũng đều có lúc làm Anatole France con nít và Anatole France 17 tuổi. Họ chỉ nỗ lực đóng kịch một chút thôi rồi họ cũng trở lại sống con người có vẻ khô lạt căn bản của mình. Tôi biết nhiều ông giáo sư bất công, mất uy tín cũng tại sử dụng bậy óc trực giác.
Đã mất lòng tín cẩn vì dua nịnh, ba xạo nên trong xã hội họ, bị khinh rẽ, ít bạn bè, thường sống cô độc. Xuyên qua lớp kiến tình yêu, bạn thấy người yêu của bạn là tuyệt sắc, tuyệt tài, tuyệt đức. Mà họ hành động như vậy chỉ tại vì trí tuệ của họ hoạt động nông cạn, căn cứ vào ngũ quan hơn vào lý luận: những lý luận về phẩm bình của chúng ta dưới mắt họ là cái gì nông nỗi.
Nếu trời đã sinh ra một quốc sắc như Thúy Kiều mà đa tình đến nỗi vượt lễ giáo Ban đầu bạn trai cảm thấy rụt rè trước một con người mà tâm hồn đối với họ là một vũ trụ mới lạ quá, có lẽ huyền bí lắm. Tôi xin mượn lại của Giám mục để gởi bạn.
Họ thường ghét và tránh xa hạng nầy. Tôi không cần bàn rộng óc nhiệm vụ của đàn ông, hiểu cách riêng là bạn trai trong các vai trò có tính cách công. Nhà giáo cần chỉ thẳng cho họ biết tương lai 9/10 là kết quả của hiện tại.
Người bạn trai muốn gì? Tỏ tình yêu ư? Không phải. Họ có những mơ vọng huy hoàng về tương lai. Tinh thần hạnh phúc hôn nhân cũng bị họ coi thường vì họ tìm nhục lạc trong những phương thế mà các nhà thần học gọi là phản tự nhiên.