Phản ứng tâm lý đối ngoại của họ khi bị ai đả kích là quần quằn, quạu quọ. Vì lòng nghe trống rỗng nên khi kinh nghiệm cùng Đấng Thiêng liêng họ nghe nguội lạnh gần như thất vọng. Tôi không nói những người tu vì chán đời, trốn trách nhiệm làm chồng, làm cha hay vì muốn lợi dụng cõi tu để sống an nhàn, sung sướng.
Luật bắt chước phổ thông mà Gabriel de Tarde nói về đời sống xã hội, bạn trai áp dụng không ít. Dùng tâm linh dục chế ngự thútính , luyện đức tự chủ, cân đo mọi tư tưởng, dè dặt mọi lòi nói, cẩn thận mọi tác vi. Tôi có thể sánh cách miễn cưỡng mà tạm đượctính của bạn trai là ký ninh vàng, còntính của bạn gái là ký ninh đường.
Người bạn trai chưa phải là người nuôi chí lớn nhưng không phải không có nhiều cao vọng. Nếu họ biết giữ thư tình của ai họ yêu như bảo vật thì kẻ ấy cũng giữ của họ như trân châu. Tôi cười, cười gượng gượng: trong bụng tôi thì khoái vì người ta khen mình hùng biện nhưng bất mãn, bất mãn lắm vì bị chê là tư tưỏng chưa già giặn.
Người sáng thế, cứu thế, quan phòng vạn vật: tất cả đều do tình yêu vô bờ bến của người. Ông dẫn chứng: Nã Phá Luân cho tình dục đọc sách, xô đẩy mình tới điên cuồng, Walter Scott hồi 16 tuổi nuốt hằng mấy thư viện. Trong cuộc tâm giao vì nhục dục, người bạn trai cũng có thứ ái tình như vậy.
Trí năng lúc nầy cũng theo đà phát triển của khối óc mà phát triển theo. Bạn đang băn khoăn tìn hiểu những huyền nhiệm của sự sống, nao núng nhắm viễn cảnh của đời mình trong hạnh phúc hôn nhân . Con trai nhút nhác vì tại còn gàn mà gàn nói đúng hơn là chưa thích nghi được với người, sự việc hoàn cảnh.
Theo tôi cách chung một thiếu nữ muốn lập gia đình với một bạn trai, muốn cùng kẻ nầy hạnh phúc keo sơn, vẫn để họ bộc bạch tâm sự, thề sông hẹn biển, biểu lộ tình yêu bằng đủ cách nói mà vẫn hỏi một người lớn đáng tín nhiệm về giá trị của họ trước khi trao đổi đàn lòng. Điều nầy nói ra nghe lạ nhưng nó tỏ ra một phần nào bạn trai là phái mạnh. Ta trách ngày xưa chỉ lo nhớ mà không lo hiểu, ngày nay ta té vào lỗi lo hiểu mà không lo nhớ.
Bởi Lucifer là láo nên tín đồ của họ lấy giả trá làm khẩu hiệu. Tình của bạn trai khi hướng ngoài gia đình thì phải đáp vào một đối tượng. Hồi lúc thơ ấu họ có kể gì đến các đứa bé ở gần họ đâu.
Vấn đề nầy tôi sẽ bàn rộng ở mấy chương sau. Trong những sách bàn về tâm lý đã ra, tôi dám cả quyết mà không dè dặt rằng trong lãnh vực tình ái, người nam là phái yếu. Nhưng vào tuổi dậy thì, bạn trai như tôi đã nói bắt đầu ngắm nét đẹp của thiên nhiên.
Hồi nhỏ, không để ý gì, muốn làm gì thì làm. Rút cuộc tổ chức thanh niên phần nhiều tốn giờ, tốn tiền, tốn quần áo để đi hội bàn phiếm, để rước chào, để trững giỡn. Thượng đế dành lại cho mình quyền sáng tạo một mình những linh hồn.
Tập quán nầy dĩ nhiên có mầm mộng từ trong tâm địa bạn trai. Gặp những thiếu nữ lạ, nhất là kẻ có nhan sắc lộng lẫy, bạn trai nghe bẽn lẽn. Nhưng có ít ý thức tình phụ tử.