Nhưng tại ý chí nhiều hơn vì chính tài năng nầy điều khiển sức khỏe của họ và là bùa thành công cho họ khi họ gặp chướng ngại vật tinh thần hay vật chất. Có người nói họ có đầu óc cách mệnh. Trong mấy chương sau tôi sẽ bàn rộng về vấn đề này.
Nghiên cứu cốt tủy của ái tình bạn trai như trên ta nhận xét về mặt tình cảm, bạn trai tự nhiên, ít có lòng chung thủy. Nhưng đáng lo sợ là các quáitính sau nầy của một thiểu số bạn trai có căn tạng kỳ dị. Bây giờ đối với các cơ quan ấy họ đâm ra hồ nghi những giáo điều, cắt nghĩa các tín lý, luân lý theo đầu óc non nớt của họ.
Tập quán nầy dĩ nhiên có mầm mộng từ trong tâm địa bạn trai. có thể làm cho họ không vừa ý. Nhà giáo dục cảm thấy khó thuyết dụ.
Họ ăn nói, có những cử chỉ, thái độ bất đáng trước các bạn gái mà mặt mũi lì lợm. Lòng lạc quan nầy làm cho họ thấy mình nổi bật lên một phần nào trong gia đình, trong xã hội mà họ giao thiệp. Lên mười bảy nghe lòng rạo rực: bạn có ái tình qua hai mươi mấy tuổi bạn được cha mẹ hội ý lo cho bạn một người bạn trăm năm.
Phải nhận thức lẽ huyền diệu nầy của Tạo hóa, người ta mới hiểu được tại sao người bạn trai, người bạn gái có thể xác, tâm hồn mang nhiều điểm khác nhau mà tự nhiên đến tuổi dậy thì, có xu hướng sống hợp nhất nhau. Khi thuyền tình bạn cắm một bến nào đó, bạn phải lựa chỗ xứng đáng để quăng neo. Trước hết đừng so sánh đàn bà với đàn ông về óc trách nhiệm đối với con cái.
Ai đã từng qua tuổi dậy thì tất nhận trong những giấc mộng xuân có môt thứ thú vị, nó ve vuốt tâm hồn, nó bắt mình thoát tục. Ozanam viết: Chúng tôi cảm thấy cần có cái gì chiếm hữu chúng tôi và chờ chúng tôi đi. Ai mục kích mấy trường hợp ấy, phải lấy làm khó chịu và thương hại chotính nông nỗi của họ.
Các chế độ nầy thi đua chưởi nhau, hạ bệ nhau, tố cáo nhau là hám lợi nhưng tất cả đều bị Satan giựt dây dụi, xô cấm đầu vào tiền tài, nhan sắc, địa vị : tất cả đều do óc duy vật mà ra. Người không làm phép lạ nữa. Trước khi bước vào ngưỡng cửa hôn nhân , quả tim bạn như một cánh bướm thèm đậu.
Tôi mượn lời nầy của J. Chừng ấy hôn nhân không phải hôn nhân , tâm giao không phải tâm giao. Bản năng ái tình sai lạc cầm cương hoạt động tính như vậy thì còn gì là cuộc đời.
Bây giờ tôi cùng bạn một mâu thuẫn của tâm hồn phức tạp của họ mà lòng hăng hái nhiều khi cao hứng dậy lên như diều gặp gió. Tập quán nầy dĩ nhiên có mầm mộng từ trong tâm địa bạn trai. Chính người đ àn ông bảo đảm sinh mệnh vừa cho vợ, vừa cho con.
Lý tưởng của sống là dùng mọi phương thế để sung sướng dù trên xương máu kẻ khác. Còn người cha hai sương một nắng cày sâu cuốc bẫm, người cha bạo lực lao tâm trong các công sở, các xí nghiệp tư, các hầm mỏ, công trường, v. Tất cả tại bản năng của hai giới khác nhau.