Monsabre dặn dò thanh niên: Trước khi lao mình xuống nước người ta dò dòng sông. Ta đừng tự dối và gạt người. Lời khuyên đó vàng ngọc.
Mà việc viết thư tâm tình không nắm siết tâm hồn họ bằng tàn trữ những cánh hoa tâm tư của bạn tình họ nhờ gió duyên mang đến. Ơû chân trời họ gởi hồn theo dòng lá thắm cho người tình góc biển. Chánh trị quốc gia, quốc tế rối beng.
Trong khi thao luyện thân thể họ đừng làm tổn hại tinh thần. Lúc sửa những tác văn của nam sinh, tôi thấytính nầy của họ rất rõ rệt. Dùng tâm linh dục chế ngự thútính , luyện đức tự chủ, cân đo mọi tư tưởng, dè dặt mọi lòi nói, cẩn thận mọi tác vi.
Không có ý sống đời như một Rosseau với Confession, một Gide với Cahier d'André Walter, bạn trai thường chỉ coi văn thơ là phương thế để thổ lộ tâm sự. Vì háo sắc, vì muốn yêu nhiều và được yêu lại nhiều, không thiếu bạn trai bố trí mặt trận xã giao của mình như lưới nhện. Họ quên mất mình là có từ Hư vô và sẽ trở về Hư vô.
Tại duyên phận? Cũng có. Bận nầy cậu leo lên đỉnh cây dừa, dùng dao chặt lấy củ hủ nó và tuôn dừa như mưa bom. Họ muốn đảm đương hơn là được đảm đương.
Trong (L'âme de l'dolescent) P. Họ có những mơ vọng huy hoàng về tương lai. Nhà giáo dục, chỉ vạch cho bạn trai tâm lý kỳ đặc ấy của họ.
Cõi lòng họ như một chiếc đàn mà các dây rất nhạy có thể phát ra những bản nhạc say mê đời. Có thể họ nói xấu về đời tư, về các tổ chức của bè bạn, của thượng cấp, hạ cấp một cách trống trải, không dè dặt giữa đám đông. Một đacëtính của lương tâm bạn trai là dứt khoát.
Một cách không đáng trách, họ thường mang những tật xấu do hoàn cảnh tạo nên. Nó còn làm cho bạn trai mất sự tế nhị yêu đương. Thứ tật chuyên môn kỳ dị nầy thưa bạn, là tật nguy hiểm.
Chương trình gieo chân lý trong dân tộc, đồng loại còn bao la lắm, thưa bạn. Có những cơ quan nẩy nở nhanh chóng, có cơ quan chậm. Học thuộc lòng đối với họ là một cái nợ.
Ai đi con đường trí thức, ra đời đều cám ơn những nhà giáo khi xưa nghiêm khắc bắt mình học thuộc lòng nhiều đoạn văn hay, thơ hay, danh ngôn, công thức toán lý hóa, các niên hiệu, nhân danh, địa danh. Bạn gái phần đông ưa trực giác, ưa suy xét theo ngũ quan, không thích để tinh thần căng thẳng khi làm việc. Có nhiều bà vợ thiên hạ cho là tầm thường hay xấu xí mà ông chồng cho là đẹp trần ai có một.