tiếp - một ông bạn thân của tôi, nói với tôi rằng, một buổi tối nọ, con gái của ông ấy đọc lớn tiếng một bài quảng cáo của một tên chuyên môn phá thai và hỏi ông ấy nghĩa vài chữ lạ: ông bạn tôi thiệt lúng túng, không biết trả lời ra sao. Đó, cách cư xử của bà Eugénie đem tới kết quả như vậy đó. Mới đầu, viên thu thuế tỏ uy quyền của ông một cách ồn ào.
Thứ nhì: ông thành thật chú ý tới khán giả. Thành thử lần trước chú ấy dọa phạt tôi, mà lần này thiệt tử tế với tôi. Bệnh của tôi, ông chưa muốn biết, mà cần biết cái ví tiền của tôi đã.
Tôi vui vẻ và thẳng thắn nhận ngay như vậy. Như trường hợp của ông Eugène Wesson. Một hôm tại tòa án, khi đứng làm chứng cho một người bạn, một ông luật sư nói với ông: "Thưa ông, tôi biết rằng ông là một trong những văn sĩ nổi danh ở Mỹ, có phải không ạ?".
Phải theo lời khuyên của Ford: "Đặt ta vào địa vị người mà suy xét theo quan điểm của người". Một đứa con nít ban sơ học cũng không bao giờ lầm lẫn như vậy. Được một lúc, bà ta nói rằng vài người hàng xóm đã cho mắc điện vào chuồng gà và thấy kết quả mỹ mãn.
Nhưng không thể nào nói cho lão già cứng cổ và xuẩn đó nghe được hết. Tôi xin nhiệt liệt giới thiệu nó với "hải nội chư quân tử". Nếu tôi theo sự xúc động tự nhiên trong lòng mà chạy tới kiếm ông ta, la lên: "Cái gì lạ lùng vậy? Tự nhiên ông tăng tiền mướn lên 300 phần trăm khi ông biết chắc rằng tôi đã quảng cáo rồi, đã in vé rồi? Ba trăm phần trăm! Kỳ cục không? Điên rồi mà! Không khi nào tôi chịu giá đó đâu!".
Chơi như vậy mà còn thú gì nữa!. Vậy muốn thay đổi thái độ của một người mà không làm cho người ấy phật ý, giận dữ, bạn phải: "Khuyến khích họ, tức thì lỗi lầm gì cũng dễ sửa, việc khó khăn gì cũng dễ làm". Vụ ấy đưa lên tới nghị viện, bàn cãi sôi nổi, nhưng rút cục cũng vì sự thối nát trong chính giới mà bị ém nhẹm đi.
Phải lớn tuổi mới biết xét đoán được. Nói cho đúng cũng không phải họ không chịu trả: họ chỉ kêu nài rằng hãng đã tính lộn mà thôi. May thay, lần lần tôi hiểu được bản tính con người và trở nên lịch thiệp hơn, hiểu người hơn, đại lượng hơn.
Làm sao bây giờ? Tôi không dám khoe rằng tôi giỏi hơn Socrate; cho nên tôi đã chừa, không dám chê ai là lầm nữa. Ba nó hiểu vậy, bảo nó: "Nếu con chịu ăn những món này thì con mau mạnh lắm; một ngày kia đánh nó nhào văng liền". Và bây giờ, tôi xin kể ba thí dụ mà sự áp dụng những phương pháp trên kia đã mang lại những kết quả rất khả quan.
Nhưng Hoàng đế nói: "Có cần chi điều đó". Hai trăm năm trước, những người giàu có thường biếu tiền cho các văn sĩ để được thấy tên mình trên chỗ đề tặng của tác giả. Mười lăm năm trước, có lẽ tôi cũng như vậy, khi đọc một câu như vậy.
Rồi lửa bén tới lá khô, leo lên cây. Nếu ông không làm như vậy thì người ta sẽ mời ông ra và như vậy là đáng lắm. Tôi nói với ông rằng ông đã chỉ bảo với tôi rất nhiều, và tôi nghe nói mà mê.