Hãy nhớ kỹ điều này khi bạn lập bảng so sánh hệ thống từ vựng và thuật ngữ của tác giả. Chúng tôi chỉ ra sự tương phản giữa đọc tích cực và đọc thụ động nhằm hướng mọi người chú ý đến một thực tế là việc đọc ít nhiều đều phải tích cực và càng đọc tích cực, càng có hiệu quả. Bốn bước trên ứng với hai nhóm quy tắc trong việc đọc phân tích.
Tuy nhiên, cần nhớ rằng những từ giống nhau tại những thời điểm, vị trí khác nhau, lại được sử dụng với nghĩa khác nhau. Nếu là tác phẩm khoa học và triết học, việc trả lời câu hỏi này cũng không quá khó khăn. Đồng nhất ý kiến chính là mục tiêu mà tác giả và độc giả cùng nỗ lực hướng tới.
Hiểu biết của bạn rộng hơn, bạn đã thay đổi nhưng cuốn sách thì không. Điều đó có nghĩa là bạn không nhất thiết phải đọc hết từ đầu đến cuối cuốn sách mới áp dụng được bốn quy tắc này, rồi sau đó lại đọc đi đọc lại cuốn sách để áp dụng các quy tắc khác. Đơn giản cũng đồng nghĩa với việc thiếu các bộ phận.
Hoặc là bạn khám phá ra rằng cuốn sách dường như cũng trưởng thành cùng bạn nếu đó là cuốn sách thuộc loại cao nhất - loại không bao giờ bị vắt kiệt. Một ví dụ khác là Shaw, người không những muốn kịch của mình được dựng trên sân khấu mà còn mong mọi người đọc chúng. Và chắc chắn là bạn không muốn bỏ lỡ nó, dù đôi khi bản thân tác giả có thể có những nhận định sai lầm.
Xét trên phương diện này, đây là kiểu đọc chủ động nhất. Điều này đúng trong khuôn khổ những giới hạn về khả năng mà chúng tôi đã đề cập trước đó. Điều này sẽ gây cản trở hơn là giúp ích cho ta.
Những độc giả biết cách đọc sách thực hành một cách thông minh, nắm được các thuật ngữ, nhận định và lý luận cơ bản luôn có cách phát hiện ra các lời diễn thuyết ẩn trong sách. Bạn tìm thấy những điều thật sự mới mẻ mà trước đó bạn không nhận ra. Nó có thể giúp bạn hiểu sâu hơn về thứ tự và cách sắp xếp các đơn vị kiến thức nhưng vẫn có giới hạn của nó.
Tất nhiên một cuốn bách khoa toàn thư vẫn được phép ghi lại ý kiến các nhân (ví dụ, trong một cụm từ như một số người cho rằng…, số khác lại thấy…) nhưng cần phải nói rõ ràng. Vì thế, cho dù văn phong cách ngôn được những người yêu thích thi ca ngưỡng mộ nhưng lại làm bực mình những nhà triết học nghiêm túc vốn muốn theo dõi và phê bình dòng suy tưởng của tác giả. Và thỉnh thoảng, các đoạn của cùng một tác giả bình luận về các bài của một tác giả khác lại giúp người đọc hiểu thêm về tác giả có bài được bình luận kia.
So sánh lâu hơn, bạn sẽ thấy nghệ thuật bắt bóng là kỹ năng bắt được bóng ném đi theo nhiều cách (ném nhanh theo đường vòng cung, ném xoáy theo đường ziczăc). Từ tiến bộ được các tác giả sử dụng theo nhiều cách khác nhau mà đa số đều chưa phản ánh thực chất nghĩa của từ. Trong chương này, chúng tôi chỉ đề cập đến những điểm thiết yếu nhất với hy vọng giúp độc giả hiểu và áp dụng được quy tắc 5 khi đọc sách.
Nắm bắt những nhận định chủ chốt của tác giả trên cơ sở xem xét những câu hỏi quan trọng. Cả kinh nghiệm chung và kinh nghiệm đặc biệt đều liên quan tới quá trình đọc sách lịch sử. Mặc dù từ bách khoa toàn thư là một từ gốc Hy Lạp, nhưng người Hy Lạp lại không có một cuốn bách khoa toàn thư nào và cũng có thể do cùng một lý do, họ cũng không có lấy một cuốn từ điển.
Song, để đảm bảo tranh luận công bằng hơn, ít gay gắt hơn, mỗi cá nhân cần đặt mình vào địa vị của đối phương. Nó khiến những độc giả không chuyên cảm thấy rất khó khăn. Tưởng tượng rằng, có một số diễn viên tài năng đang chờ bạn chỉ đạo.